Kırsal Kalkınma Amacıyla Kırsal Topluluklarda Sosyal Sermayenin Geliştirilmesi

Giriş

Sosyal sermaye, Avrupa Birliğinin (AB) bölgesel ve kırsal kalkınma stratejilerinde önemli bir rol oynamaktadır. Benzer şekilde ülkemizde de son yıllarda sosyal sermaye kırsal kalkınma politikalarında çok önemli bir kavram haline gelmiştir. Ülkemizde özellikle kırsal kesimde (hem ekonomik hem de sosyal) girişimci sayısının oldukça yetersiz düzeyde oluşu, tarımsal/kırsal örgütlerin ve insan kaynaklarının yönetimi ile ilgili bir takım sorunların yaşanıyor olması ve kırsal yönetişimin ve yerel kapasitenin güçlendirilmesine ihtiyaç duyulması gibi sorunlar sosyal sermayenin kırsal kalkınma açısından önemine işaret etmektedir.
Sosyal sermayenin güçlendirilmesi; kırsal alanların kalkındırılması, bölgesel kalkınmanın sağlanması, girişimciliğin ve sürdürülebilirliğinin artırılması, kırsal yönetişimin ve yerel kapasitenin güçlendirilmesi ve kırsalda toplumsal işbirliğinin geliştirilmesi açısından büyük önem arz etmektedir.
Burada yer alan E-Öğrenme Modülleri, ülkemizde var olan ve yukarıda sıralanan sorunların çözümüne katkı sağlamak amacıyla hazırlanan ve  Erasmus + Yetişkin Eğitimi Programı çerçevesinde yürütülen “Kırsal Alanlarda Sosyal Sermayenin Güçlendirilmesi (SOCIALCapital)” projesi kapsamında ortaya konmuştur.
Bu kursun Müfredat bölümünde yer verilen E-Öğrenme Modüllerinin öğrenme materyalleri SOCIALCapital Projesi kapsamında hazırlanan üç temel fikri çıktıdan oluşmaktadır. Bunlar sırasıyla aşağıda yer almaktadır:
1-Fikri Çıktı-II E-Öğrenme Modülleri
2- Fikri Çıktı-III Kısa Videolar
3- Fikri Çıktı-IV E-Kitap
Söz konusu Öğrenme modülleri ve modül başlıkları aşağıda yer alan Tablo 1’ de sıralanmıatadır. Müfredat bölümünde her bir modül başlığı altında o modül konusu ile modül açıklamaları, ilgili kısa video / videolar ve e-kitabın ilgili bölümleri, ayrıca modül rehberi, modül planı, forum soruları, değerlendirme bölümü ile zorunlu ve isteğe bağlı okuma materyalleri listesi bulunmaktadır.

Tablo 1: Sosyal Sermaye Projesi Müfredatına Yönelik Modüller

BAB,2022.

Sosyal sermayenin tanımı, farklı seviyeleri ve boyutları başlıklı ilk modülde, sosyal sermayenin tanımı yapılmakta ve sosyal sermaye kavramı, yaklaşımı ve yöntemlerinin tarihsel gelişiminden bahsedilmektedir. Bağlayıcı, birleştirici ve köprü kuran sosyal sermaye türleri konusunda kısa açıklamalar yapılarak konuya ilişkin temel bilgiler verilmektedir.
Bu bölümü tamamlayanların sosyal sermaye konseptini ve yaklaşımını kavramaları ve kırsal kalkınma için neden önemli olduğunu ve sosyal sermayede ‘güven’ kavramının ne derece önem taşıdığını anlamaları hedeflenmiştir.
Bölgesel bağlamda toplumda gelişen bir sosyal sermaye için ön koşullar başlığını taşıyan ikinci modülde kırsal toplumlar ve onların değişen bölgesel nitelikleri ele alınmıştır. Kırsal toplumdaki değişimlerin kırsal bölgeleri nasıl etkileyebileceği ve bu değişimlerin kırsal kalkınmada bir fırsat olarak nasıl değerlendirilebileceği analiz edilmiştir.
Bu bölüm tamamlandığında kursiyerler, kırsal toplumların nasıl işlediğini, bunların dönüşüm süreçlerini anlayabilecekler ve bu toplumlarda yer alan farklı grup ve ilgili kırsal paydaşları tanımlayabileceklerdir.
Üçüncü modül Bir toplulukta / bölgede güven yoluyla sosyal sermayenin oluşturulması ve geliştirilmesi başlığını taşımakta olup, bu bölümde temel olarak yerel ve bölgesel seviyelerde sosyal sermayenin geliştirilmesi ile ‘güven’ kavramının birbiri ile ilişkisi analiz edilmektedir. Bu kavramın resmi ve resmi olmayan iletişim ağlarında (network) ve katılımcı kırsal kalkınma programlarında olmazsa olmaz niteliğinde bir ön koşul olduğu vurgulanmakta ve hangi yollarla teşvik edilebileceği tartışılmaktadır.
Kursiyerler bu bölüm sonunda güven yokluğu durumunda grupların yaşayacağı temel problemleri tanımlayabilecek ve güven inşa etmek için grupları nasıl organize etmeleri gerektiğini öğrenmiş olacaklardır.
Sosyal sermaye ve hassas grupların kırsal kalkınma süreçlerine dahil edilmesi başlığı altında yer alan dördüncü modül kapsamında kırsal kalkınma sürecinde hassas grupların dahil edilmesi konusunda ve entegre kırsal kalkınma yaklaşımlarında bu ‘dahil etme’ durumunun önemi vurgulanmakta ve bu sürecin nasıl gerçekleştirilebileceği konusu irdelenmektedir.
Bu bölümü tamamlayan kursiyerler kırsal toplumlardaki eşit olmayan güç ilişkileri, farklı hassas grupların ihtiyaçları konusunda bilgi edinecek ve bu gruba dahil olan kırsal kadınlar, gençler ve yaşlılar gibi hassas grupların potansiyelleri konusunda farkındalık kazanacaklardır.
Kırsal alanlarda girişimcilik ve pazarlamanın sosyal sermaye ile ilişkisi başlıklı beşinci modülde ise girişimcilik ve pazarlama ile sosyal sermaye arasında nasıl bir ilişki olduğu açıklanmakta ve gıda arz sistemlerinden bahsedilerek bu kapsamda Kısa Gıda Tedarik Zincirleri ile ilgili açıklamalara yer verilmektedir.
Kursiyerlerin bu bölümü tamamladıklarında kırsal kalkınma süreçlerinde girişimcilik ve pazarlama konusunda bilgi sahibi olmaları amaçlanmıştır.
Altıncı modül Kırsal kalkınma süreçlerinde ağ oluşturma, işbirliği ve yeni ittifaklar başlığı ile yer almaktadır. Bu bölümde kırsal kalkınma süreçlerinde ağ (network) kurma ve işbirliği alanında açıklamalara yer verilmiştir. Kırsal kalkınma bağlamında ağ oluşturma ve işbirliğinin önemli bileşen ve önkoşulları konusu irdelenmiş ve bunun kırsal ekonomiye faydaları üzerinde durulmuştur. Ayrıca işbirlikçi yenilikçilik konusu ele alınarak konuya dair faydalı bilgiler verilmiştir.
Bu bölümü tamamlayan kursiyerler kırsal alanlarda yaşayanlar için ağ (network) kurma ve işbirliği yoluyla nasıl katma değer yaratabilecekleri konusuna dikkat çekilmiş olacaklar ve nasıl ağ (network) kurabilecekleri, işbirliği ve yeni müttefikler oluşturabilecekleri konusunda bilgi sahibi olacaklardır.
Sivil katılım ve entegre kırsal kalkınma başlıklı yedinci modülde, entegre kırsal kalkınma ve sivil katılım konusu ele alınarak iyi yönetişim ve refah yaklaşımları, ilgili temel ilkeler ve iyi yönetişim için gerekli araç ve yöntemlerden bahsedilmektedir.
Kursiyerler bu modül sonunda iyi yönetişimin uygulanma amacına yönelik ilgili paydaşları tanımayı ve entegre bir kırsal kalkınmanın ekonomik, çevresel ve sosyal boyutlarına atıfta bulunmayı öğreneceklerdir.
Arabuluculuk ve çatışma yönetimi başlıklı sekizinci modül çerçevesinde arabuluculuk ve çatışma yönetimi konuları temel boyutlarıyla incelenmiş ve okuyucuların yararına sunulmuştur.
Bu modülü tamamlayan kursiyerler kırsal toplumlarda çatışma kavramı, çatışmaların çözümlenmesi için çeşitli stratejiler konusunda temel bilgi edinecekler ve bunların uygulanmasına yönelik beceri geliştireceklerdir. Ayrıca çatışmaların etkili yönetimiyle ilgili kısıtlamalar konusunda bilgi edineceklerdir.
Dokuzuncu modülde diğer modüllerde yer almayan Kısa Video ve E-Kitap bölümlerine yer verilmiştir.
SOCIALCapital projesi kapsamında hazırlanan ve burada yer alan E-Öğrenme Modüllerinin kırsalda sosyal sermaye konusunda çalışanlar, araştırma yapanlar, kırsal kesimde yer alanlar, öğrenciler, karar verici konumunda olanlar dahil olmak konu ile ilgilenen bütün paydaşlara faydalı olmasını diliyorum.

Nilgün Gümüşay
Proje Koordinatörü